Hiện nay theo tâm linh Việt Nam, cúng giỗ ông bà, tổ tiên là một trong những truyền thống văn hóa, tục lệ lâu đời của dân ta. Lễ cúng này thể hiện lòng thành kính và sự tri ân của con cháu dành cho những bậc sinh thành đã khuất. Trong dịp này, các hộ gia đình sẽ chuẩn bị mâm lễ vật mặn dâng lên cúng với văn khấn ngày giỗ để kêu cầu bình an, mạnh khỏe, tỏ lòng hiếu thuận với gia tiên.
Ý nghĩa của ngày cúng giỗ ông bà, tổ tiên là gì?
Theo tục lệ của nhân dân ta, hàng năm vào ngày mất của người thân trong gia đình mọi thành viên trong nhà sẽ tổ chức làm lễ và đọc văn khấn ngày giỗ để tỏ lòng thành kính đối với người đã khuất. Đây cũng là dịp để mọi người quây quần bên nhau cùng dâng lên gia tiên, tiền Tổ mâm cơm cúng đủ đầy, thể hiện hạnh phúc, sự tri ân, lòng biết ơn sâu sắc.
Cúng giỗ cũng là lúc con cháu thể hiện tấm lòng biết ơn sâu sắc đối với tổ tiên, ông bà, những người đã có công ơn sinh thành, dưỡng dục cũng như che chở phù hộ để gia quyến gặp được nhiều may mắn. Mâm lễ cúng và việc đọc văn khấn ngày giỗ sẽ phụ thuộc vào điều kiện kinh tế của từng hộ gia đình,các tín ngưỡng của vùng miền khác nhau.
Nếu gia chủ là người theo đạo Phật thì có thể thực hiện mâm lễ cúng chay hoặc cũng hoa quả để tỏ lòng thành kính đối với thần linh. Các hộ cũng có thể thực hiện làm mâm cơm cúng mặn để mời người thân, gia đình, bạn bè và hàng xóm đến tham dự.
Chuẩn bị văn khấn là nghi thức cực kỳ quan trọng, thể hiện phong tục tập quán cổ truyền ngàn đời của nhân dân ta. Đây cũng là cách tỏ lòng thành kính đối với những người đã khuất và thể hiện truyền thống uống nước nhớ nguồn của dân tộc, giúp con cháu ghi nhớ công ơn sâu sắc của tổ tiên.
Những ngày cúng giỗ quan trọng
Theo quan niệm tâm linh của người Việt Nam cho biết, ngày giỗ chính là dịp quan trọng để con cháu thể hiện đạo làm người, lòng hiếu thuận đối với ông bà gia tiên đã khuất. Nghi thức cúng giỗ và đọc văn khấn ngày giỗ cực kỳ quan trọng, giúp các gia chủ có thể kêu cầu như ý, thành tâm thực hiện đạo hiếu đối với tổ tiên.
Phụ thuộc vào điều kiện của gia đình mà quy mô lễ cúng giỗ sẽ được tổ chức theo nhiều cách thức khác nhau. Tuy nhiên, mâm lễ cúng và bài văn khấn ngày giỗ nên thể hiện lòng thành tâm, hiếu thuận của con cháu, dâng lên ông bà tổ tiên, những người có công dưỡng dục, sinh thành.
Theo người dân Việt Nam cho biết, ngày cúng giỗ sẻ chia thành 3 giai đoạn quan trọng. Các nghi thức cúng lễ và đọc văn khấn ngày giỗ sẽ được thực hiện tỉ mỉ theo các ngày như:
Ngày giỗ đầu
Ngày giỗ đầu đứa là một ngày lễ cực kỳ quan trọng, được cử hành đúng vào một năm người thân, ông bà, tổ tiên mất. Trong khoảng thời gian này, gia chủ vẫn chưa khoả được nỗi buồn mong và nhớ thương chính vì vậy, ngày giỗ thường được gia chủ tổ chức lớn để tỏ lòng biết ơn. Một số gia đình sẽ thực hiện mời anh em họ hàng, bạn bè làng xóm đến thắp hương và tham dự lễ.
Ngày giỗ hết
Theo quan niệm tâm linh của người Việt Nam, vào 2 năm sau khi người thân mất thì các gia đình sẽ tổ chức ngày giỗ hết để tỏ lòng đau thương cũng như thể hiện sự hiếu kính đối với người đã khuất. Hiện nay, các tín chủ cũng sẽ tổ chức lễ cúng tươm tất, chuẩn bị văn khấn ngày giỗ đầy đủ và to như giỗ đầu để thể hiện sự biết ơn, tri ân.
Ngày giỗ thường
Khoảng năm thứ 3 trở đi thì các gia đình sẽ tổ chức ngày giỗ cúng bình thường cho người đã khuất. Đây cũng là dịp để các gia chủ kêu cầu cho mọi thành viên gia đình gặp may mắn, thuận lợi, bình an suôn sẻ trong công danh sự nghiệp. Nghi thức cúng giỗ vẫn sẽ được tổ chức nghiêm trang, thành kính nhưng quy mô sẽ thu hẹp trong gia đình.
Nghi thức chuẩn bị cúng giỗ
Khi thực hiện các nghi lễ cúng giỗ ông bà, cha mẹ gia tiên đã khuất thì các hộ gia đình sẽ chuẩn bị những mâm lễ vật, văn khấn ngày giỗ cực kỳ tươm tất để tỏ lòng hiếu thuận cũng như tình cảm sâu sắc. Mâm cúng giỗ phải được dâng lên với các thực phẩm cụ thể như: Gà luộc, cơm, xôi, cá, thịt, hoa tươi, trà, rượu, thuốc, ngũ quả, giấy tiền, vàng mã, trứng luộc…
Mâm lễ cúng dâng lên bàn thờ phải đủ các món ăn và thể hiện đặc trưng văn hóa của từng vùng miền, từng hộ gia đình. Đây cũng là cách thức để mọi nhà tỏ lòng thành kính và tưởng nhớ đến người đã khuất, cầu mong cho mọi thành viên trong gia đình gặp nhiều thuận lợi, bình an.
Văn khấn ngày giỗ ông bà, tổ tiên thành tâm
Văn khấn ngày giỗ đóng vai trò cực kỳ quan trọng đối với mỗi gia đình. Đây là nghi thức thể hiện sự trang nghiêm, tôn kính đối với những người đã khuất. Các hộ gia đình nếu muốn chuẩn bị bài văn khấn ngày giỗ chu đáo nhất thì có thể tham khảo thông tin cụ thể như:
Văn khấn ngày giỗ đầu
Nam mô a di Đà Phật!
Gia đình chúng con kính lạy phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
Gia đình chúng con kính lạy Đức Đương cảnh Thành hoàng chư vị Đại Vương.
Gia đình chúng con kính lạy ngài Đông Trù Tư mệnh Táo phủ Thần Quân.
Gia đình chúng con kính lạy các ngài Thần linh, Thổ địa cai quản trong xứ này.
Gia đình chúng con kính lạy chư gia tiên Cao Tằng Tổ Khảo, các ngài Cao Tằng Tổ Tỷ, Tổ Tiên nội họ và ngoại họ …..
Tín chủ con là: …..
Ngụ tại: …..
Hôm nay là …
Chính ngày cáo giỗ …..
Thiết nghĩ …..nay vắng xa trần thế, không thấy âm dung. Năm qua tháng lại đã vừa ngày cáo giỗ. Ơn võng cực con xem bằng trời biển, nghĩa sinh thành không lúc nào chúng con quên. Nhân ngày cáo giỗ, gia đình chúng con và con cháu, nhất tâm sắm sửa chút lễ vật kính dâng, đốt nén tâm hương để dãi tỏ tấm lòng thành của mình.
Thành khẩn kính mời …..
Mất ngày …..
Mộ phần táng tại: …..
Tín chủ con lại mời vong linh của các vị Tiền chủ, Hậu chủ trong khu đất này cùng tới hâm hưởng.
Tín chủ con lại cúi xin thành tâm kính mời các cụ Tổ Tiên nội ngoại, Tổ Khảo, các vị Tổ Tỷ, Bá thúc, các vị Huynh Đệ, các Cô Di, các Tỷ Muội và toàn thể các Hương linh gia tiên cùng đồng lai hâm hưởng.
Nam mô a di Đà Phật!
Văn khấn ngày giỗ hết
Nam mô a di Đà Phật!
Gia đình chúng con kính lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
Gia đình chúng con kính lạy Đức Đương cảnh Thành hoàng chư vị Đại Vương.
Gia đình chúng con kính lạy ngài Đông Trù Tư mệnh, các Táo phủ Thần Quân.
Gia đình chúng con kính lạy các ngài Thần linh, các ngài Thổ địa đang có nhiệm vụ cai quản trong xứ này.
Gia đình chúng con kính lạy chư gia tiên Cao Tằng Tổ tiên nội ngoại họ …..
Tín chủ con là: …..
Ngụ tại: …..
Nhân ngày …. là ngày Giỗ của …..
Tín chủ con cùng toàn thể anh em gia quyến tuân theo nghi lễ, sửa biện chút lễ, hương hoa dâng cúng các vị Tôn thần.
Gia đình chúng con cúi xin các vị Bản gia, các ngài Thổ Công, các Táo phủ Thần quân, Ngữ phương, ngài Long mạch và các vị Thần linh, có thể hiển linh và chứng giám, xuống thụ hưởng lễ vật và xin các ngài phù hộ cho toàn gia chúng con an ninh khang thái, vạn sự như ý nguyện. Cúi xin các ngài linh thiêng giáng về linh sàng, chứng giám cho tấm lòng thành, thụ hưởng lễ vật và phù hộ độ trì cho con cháu luôn gặp bình an, gia cảnh hưng long, gặp nhiều thịnh vượng.
Gia quyến chúng con có chút lễ bạc tâm thành, cúi xin được các ngài phù hộ độ trì.
Nam mô a di Đà Phật!
Văn khấn ngày giỗ thường
Nam mô A di Đà phật!
Ngày…
Tín chủ con là:…
Sinh quán:…
Trú quán:…
Toàn gia quyến của chúng con cùng nhất tâm cúi lạy các thánh hoàng bản thổ đại vương, các ngài đông trù tư mệnh, ngài táo phủ thần quân, các thần long mạch chính thần.
Con xin chắp tay vái lạy trước bàn thờ để kính dâng lễ bạc, chuẩn bị hương hoa đủ màu. Tam sinh phẩm vật và trầu cau, thể hiện lòng thành tâm nguyện và thỉnh cầu gia tiên, các cao tằng thổ khảo đôi bên.
Xin các ngài nghe thấu lời con cháu, thỉnh cầu về đây, lai lâm hiến hưởng từ nay phù trì, mang lại điều lành. Phù hộ độ trì cho con cháu mạnh khỏe, có đi có về, công việc làm ăn may mắn mọi bề, an khang.
Cẩn cáo.
Cung thỉnh vong linh…
Tạ thế ngày:…
Phần mộ tại:…
Nam mô A di Đà phật!
Lưu ý cần nhớ rõ khi cúng giỗ
Để thực hiện nghi thức cúng và đọc văn khấn ngày giỗ chỉnh chu và thành tâm nhất đối với người đã khuất thì các gia đình nên kiêng kỵ và lưu ý tránh một số vấn đề sau:
- Trong quá trình nấu thức ăn cúng, bạn không nên nếm đồ trước. Việc ăn thử trước khi dâng lên mâm cỗ là sự bất kính đối với người đã khuất.
- Trong mâm lễ cúng gia tiên, bạn nên lưu ý không sử dụng các loại thức ăn có mùi tanh, các loại thịt sống, không sử dụng tỏi, mắm tôm và các gia vị nặng mùi.
- Bát đĩa cúng giỗ cần được chuẩn bị mới, không nên sử dụng những đồ dùng cũ.
- Trong quá trình bày mâm ngũ quả, bạn nên lựa chọn các hoa quả tươi ngon, tránh sử dụng hoa quả giả.
- Ngày nay, dù công nghệ hiện đại nhưng gia chủ không nên thực hiện cúng lễ online hoặc đọc văn khấn ngày giỗ thông qua các hình thức điện tử.
- Nghi thức cúng nên được tổ chức trang nghiêm, có đầy đủ con cháu để tỏ lòng thành kính đối với những người đã khuất và thể hiện văn hóa tâm linh truyền thống của người dân ta.
Kết luận
Văn khấn ngày giỗ đóng vai trò cực kỳ quan trọng đối với truyền thống văn hóa ngàn đời của dân tộc ta. Đây là một yếu tố mang đậm thuần phong mỹ tục, thể hiện bản sắc tâm linh của người Việt. Nghi lễ này rất quan trọng và cần được nhiều thế hệ tiếp nối lưu truyền trong tương lai.
