Vào những ngày cuối năm, các gia đình ngoài việc chuẩn bị trang hoàng lại nhà cửa thì sẽ làm các nghi thức tảo mộ để tạ ơn ông bà tổ tiên. Đây là một lễ cực kỳ quan trọng trong văn hoá tín ngưỡng của dân ta, thể hiện truyền thống đạo hiếu của con cháu. Để tìm hiểu sâu hơn về tập tục này thì các gia chủ hãy theo dõi nội dung bài viết dưới đây nhé.
Tảo mộ là gì?
Tảo mộ là một trong các nghi thức gắn liền với văn hoá truyền thống của dân ta. Nghi lễ này sẽ được cử hành vào dịp cuối năm để con cháu có thể tỏ lòng hiếu thuận với ông bà cũng như cầu chúc cho năm mới gặp nhiều bình an, hạnh phúc.
Tục lệ tảo mộ là một phần tấm lòng, sự tri ân sâu sắc của các gia đình đối với tổ tiên và những người đã có công sinh thành, dưỡng dục. Theo truyền thống nước ta, lễ tảo mộ sẽ là hình thức dọn dẹp, cắt cỏ, sửa sang, quét tước lại phần mộ cho những người đã khuất trước khi đón Tết.
Tập tục tảo mộ không chỉ là một nét đẹp văn hoá tâm linh mà còn gắn liền với truyền thống uống nước nhớ nguồn của dân ta. Đây cũng là cách thức để con cháu có thể tỏ lòng thành, thể hiện hai chữ hiếu thuận đối với những người đã khuất cũng như là dịp để cả gia đình có cơ hội quây quần, ôn lại kỷ niệm sau cả năm đi làm ăn xa.
Tập tục tảo mộ đã được lưu truyền từ đời này sang đời khác, nhắc nhở con cháu phải biết tri ân , nhớ đến công lao của những vị tổ tiên. Đây cũng là nghi thức nhắc nhở con cháu nên biết phấn đấu trong học hành, tự lập, cố gắng để mang đến những điều tốt đẹp nhất cho bản thân, gia đình và xã hội.
Ngày tảo mộ là ngày mấy?
Theo quan niệm dân gian ta cho biết, nghi thức tảo mộ là một nghi lễ quan trọng nên được cử hành trước Tết, chính vì vậy, các hộ gia đình thường xuyên tổ chức vào ngày 30 Tết. Trước khi năm mới diễn ra, các tín chủ sẽ thực hiện tục tảo mộ để trang hoàng lại phần nhà của người đã khuất, dọn dẹp cỏ xung quanh, trang hoàng, sơn sửa.
Hiện nay, có rất nhiều dòng tộc lớn sẽ thường tổ chức nghi thức tảo mộ vào một ngày cụ thể trong năm và tất cả con cháu sẽ tụ hội về để làm lễ tạ ơn thần linh, gia tiên và dòng tộc. Đây cũng được biết đến là dịp đẹp nhất để con cháu có cơ hội gắn kết, gặp mặt và thể hiện sự hiếu thảo đối với ông bà.
Tảo mộ vào ngày 30 Tết cũng là khoảng thời gian thuận lợi, mọi người có điều kiện về nhà đón năm mới và tham gia nghi lễ. Khoảng thời gian này cũng nhắc nhở con cháu về đạo lý truyền thống của dân tộc “chim có tổ, người có tông” và nét văn hóa đáng quý đạo hiếu của con người phương Đông.
Ngày lễ tảo mộ là một khoảng thời gian thiêng liêng để người sống có thể báo hiếu và tỏ lòng thành tâm với những người có ơn sinh thành và dưỡng dục. Các hộ gia đình sẽ thực hiện nghi thức làm cỏ, dâng lễ và thắp hương để xin sửa sang lại phần mộ cho ông bà vào dịp cuối năm.
Lễ vật cúng tảo mộ bao gồm những gì?
Trong quá trình đi tảo mộ, các hộ gia đình sẽ thực hiện làm nghi lễ để xin được sửa sang lại phần mộ, dọn dẹp cỏ xung quanh, quét tước cho sạch sẽ. Các hộ gia đình có thể chuẩn bị thêm một số vật dụng cần thiết như: Xẻng, cuốc, chổi, bật lửa….để có thể trang hoàng lại phần nhà của người đã khuất tốt đẹp hơn.
Mâm lễ mặn
Ngoài ra, các hộ gia đình nên chuẩn bị thêm những lễ vật cần thiết để dâng lên cúng tảo mộ và xin ông bà tổ tiên phù hộ cho gia đình gặp nhiều may mắn trong năm mới. Việc dâng hương kính báo cũng là cách thức để xin ông bà gia tiên cho phép được dọn dẹp lại phần mộ và tiến hành các bước quét tước. Mâm lễ tảo mộ dâng lên bao gồm:
- 1 mâm lễ chay
- 1 miếng thịt lợn
- 3 con cua/ tôm
- 3 quả trứng vịt
- Nhang
- Đèn
- Giấy ngũ sắc
- Vàng mã
- Hoa quả tươi
- Trầu cau
- Rượu
- Chè
- Nước
Một số các gia đình có thể chuẩn bị thêm mâm cơm mặn tuỳ thuộc vào điều kiện và nhu cầu của gia đình. Nếu chuẩn bị lễ mặn thì bạn có thể sử dụng thêm cả những thực phẩm như chè, xôi, giò, chả…. để dâng khi tảo mộ.
Mâm lễ chay
Quá trình chuẩn bị những vật phẩm và mâm lễ cúng tảo mộ là rất quan trọng, thể hiện lòng thành tâm, thành kính và tôn nghiêm của gia đình. Các lễ vật quan trọng mà gia chủ nên chuẩn bị cẩn thận như: Đèn, trà, nước, tiền vàng, trầu cau, nhang, hoa, thuốc, rượu, trái cây….
Những lưu ý khi đi tảo mộ vào ngày cuối năm
Khi đi tảo mộ cuối năm là một dịp rất quan trọng chính vì vậy các gia chủ nên chú ý những vấn đề sau để nghi thức làm lễ diễn ra tốt đẹp, thành công trọn vẹn nhất.
- Hạn chế thực hiện tảo mộ trong khoảng thời gian tiết trời u ám.
- Trong khi thực hiện nghi thức, mọi người phải tỏ lòng thành, trang nghiêm, tránh cười đùa, nói chuyện lớn tiếng, cãi cọ nhau.
- Khi thực hiện làm lễ tảo mộ, cả gia chủ và mọi thành viên trong gia chung nên có mặt đầy đủ, ăn mặc lịch sự, trang trọng, thành kính với những người đã khuất.
- Khi tảo mộ về cần tắm giặt sạch sẽ để loại bỏ khí lạnh trên người.
- Trước khi thực hiện các công tác tảo mộ thì người lớn tuổi và gia chủ trong nhà sẽ lễ bái, dâng hương kêu cầu. Sau khi đọc văn khấn và xin phép gia tiên tiền tổ thì mới thực hiện nghi thức dọn dẹp phần mộ.
- Các hộ gia đình nên lưu ý, khi nhang cháy đến ⅔ mới được thực hiện hoá vàng và xin được thụ lộc.
- Đối với nghi thức tảo mộ, nên tập trung đông đủ anh em, con cháu trong dòng tộc tham gia để thể hiện lòng thành tâm cũng như giúp gia tiên, tiền tổ dòng tộc có thể chứng giám cho lòng thành và ban nhiều phước lộc.
- Các hộ gia đình nên chuẩn bị dụng cụ quét tước, sơn sửa… để phần mộ gia tiên thêm phần sạch sẽ, gặp được vận khí tốt.
Bài cúng tảo mộ cuối năm chuẩn
Lễ tảo mộ nên được xem ngày, xem giờ cụ thể rõ ràng để con cháu có khoảng thời gian thích hợp tụ họp đông đủ cũng như có thể tỏ lòng thành kính. Nếu tổ chức vào ngày 30 Tết thì sau khi tảo mộ các gia đình có thể mời ông bà về nhà ăn Tết và sum vầy cùng cháu con.
Bài cúng tảo mộ cuối năm là một truyền thống văn hoá lâu đời của dân gian ta. Văn khấn là một nghi thức quan trọng giúp buổi lễ thêm hoàn hảo và giúp gia chủ cầu được như ý nguyện, mọi việc gặp nhiều suôn sẻ. Để thực hiện thành công nghi lễ này thì tín chủ có thể tham khảo nội dung cúng sau đây:
Bài cúng tảo mộ truyền thống
Nam mô A Di Đà Phật
Tín chủ và các con cháu xin lạy quan Đương Xứ Thổ Địa Chính Thần.
Tín chủ và các con cháu xin lạy ngài Thổ Địa Ngũ Phương Long Mạch Tôn Thần.
Tín chủ và các con cháu xin lạy ngài Tiền Thần Chu Tước, ngài Hậu Thần Huyền Vũ, quan Tả Thần Thanh Long, các quan Hữu Thần Bạch Hổ cùng các ngài Liệt Vị Tôn Thần cai quản ở xứ này.
Con kính lạy….
Hôm nay là…
Chúng con bao gồm…. thành tâm sắm sanh chút phẩm vật, dâng hương hoa phù tửu lễ nghi để trình cáo các Chư Vị Tôn Thần về việc lễ tạ mộ phần.
Nguyên nay có vong linh thân nhân của gia quyến chúng con là… phần mộ an táng ở nơi này.
Con xin các Chư vị Tôn thần che chở, có thể ban ân giúp vong linh được yên ổn vui tươi, khoẻ mạnh nơi chín suối.
Nhờ duyên lành, gia đình của chúng con được vong linh về ghé thăm và linh ứng, soi chỉ dẫn các công các việc đầu xuôi đuôi lọt, nhờ thế toàn gia đình được an ninh khang thái, tiến bộ. Nay nhằm ngày lành và tháng tốt, gia đình của chúng con sắm sửa lễ tạ mộ phần, mong báo đáp ân thâm, tỏ lòng hiếu kính với các ngài.
Tín chủ và các con cháu xin lạy Chư vị Tôn Thần lai giáng án tiền, nhận hưởng chút lễ vật và chứng minh tâm đức của gia quyến.
Cẩn cáo.
Nam mô a di đà Phật!
Bài cúng tảo mộ theo sách khấn
Nam mô a di đà Phật!
Tín chủ và các con cháu xin lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.
Tín chủ và các con cháu xin lạy ngài Địa tạng vương Bồ Tát.
Tín chủ và các con cháu xin lạy ngài Kim niên Đương cai Thái tuế Chí đức Tôn thần, các ngài Kim niên hành binh, ngài Công tào phán quan.
Tín chủ và các con cháu xin lạy ngài Bản cảnh Thành hoàng, các chư vị Đại vương quản cai nơi nghĩa trang.
Tín chủ và các con cháu xin lạy ngài Bản xứ thần linh Thổ Địa Tôn thần.
Tín chủ và các con cháu xin lạy các ngài Ngũ phương, các ngài Ngũ thổ Long Mạch Tôn thần, các quan Tiền Chu Tước, quan Hậu Huyền Vũ, quan Tả Thanh Long, ngài Hữu Bạch Hổ cùng liệt vị Tôn thần đang cai quản trong nơi nghĩa trang này.
Tín chủ và các con cháu xin lạy hương linh cụ…
Hôm nay là ngày…
Tín chủ con là…
Ngụ tại…
Tín chủ và các con cháu xin sắm sanh phẩm vật, dâng lên hương hoa trà quả, kim ngân tài mã, bày lên hiến trình cáo Tôn thần, kính mong rước vong linh bản gia tiên tổ chúng con tên là…, có phần mộ táng tại khu… được về với gia đình, chào đón mừng năm mới, để cho cháu con vui vẻ, được phụng sự trong tiết ngày xuân, báo đáp tấm ân thâm, tỏ lòng, sự hiếu kính. Tín chủ và các con cháu xin Tôn thần, Phủ thùy doãn hứa.
Nam mô a di đà Phật!
Kết luận
Tảo mộ là một tập tục văn hoá gắn bó với đời sống tâm linh của người dân Việt Nam ta, thể hiện đạo lý ngàn đời tốt đẹp. Nghi thức này là tấm lòng thành của các con cháu tỏ sự hiếu thuận với gia tiên tiền tổ và cầu mong các bậc thần linh, ông bà phù hộ độ trì để cả gia đình gặp nhiều hưng thịnh, làm ăn phát đạt.
