Cúng giao thừa ngoài trời được xem là một tập tục cổ truyền của văn hóa tâm linh Việt Nam. Nghi lễ này được tổ chức nhằm mục đích đưa tiễn năm cũ đi qua và chào đón một năm mới đến với nhiều tài lộc, may mắn, phúc lộc thọ. Để buổi lễ diễn ra tốt đẹp, các gia đình sẽ chuẩn bị mâm cỗ cúng và đọc bài văn khấn tạ ơn thần linh, ông bà, tổ tiên che chở phù hộ.
Tìm hiểu tục lệ cúng giao thừa ngoài trời của dân ta
Lễ cúng giao thừa bắt nguồn từ truyền thống văn hóa dân gian của dân tộc ta. Theo tâm linh cho biết, lễ giao thừa được biết đến là buổi lễ tổ chức chào đón các vị thiên binh (gồm 12 vị Hành khiển) xuống để cai quản hạ giới.
Nguồn gốc lễ cúng giao thừa
Các vị Hành khiển nhận lệnh Ngọc Hoàng mỗi năm sẽ cử một người xuống cai quản dưới hạ giới. Sau khoảng 12 năm thì sẽ có sự luân phiên thay đổi, vậy nên các hộ gia đình sẽ làm lễ cúng ở ngoài sân, trước cổng để chào đón một vị quan mới, cụ thể như:
- Vào năm Tý có ngài Chu Vương Hành Khiển, ngài Thiên Ôn Hành Binh chi Thần, ngài Lý Tào Phán quan.
- Vào năm Sửu có ngài Triệu Vương Hành Khiển, Tam thập lục phương Hành Binh chi Thần, ngài Khúc Tào Phán quan.
- Vào năm Dần có ngài Ngụy Vương Hành Khiển, ngài Mộc Tinh chi Thần, ngài Tiêu Tào Phán quan.
- Vào năm Mão có ngài Trịnh Vương Hành Khiển, ngài Thạch Tinh chi Thần, ngài Liêu Tào Phán quan.
- Vào năm Thìn có ngài Sở Vương Hành Khiển, ngài Hỏa Tinh chi Thần, ngài Biểu Tào Phán quan.
- Vào năm Tỵ có ngài Ngô Vương Hành Khiển, ngài Thiên Hải chi Thần, ngài Hứa Tào Phán quan.
- Vào năm Ngọ có ngài Tấn Vương Hành Khiển, ngài Thiên Hao chi Thần, ngài Nhân Tào Phán quan.
- Vào năm Mùi có ngài Tống Vương Hành Khiển, ngài Ngũ Đạo chi Thần, ngài Lâm Tào Phán quan.
- Vào năm Thân có ngài Tề Vương Hành Khiển, ngài Ngũ Miếu chi Thần, ngài Tống Tào Phán quan.
- Vào năm Dậu có ngài Lỗ Vương Hành Khiển, ngài Ngũ Nhạc chi Thần, ngài Cự Tào Phán quan.
- Vào năm Tuất có ngài Việt Vương Hành Khiển, ngài Thiên Bá chi Thần, ngài Thành Tào Phán quan.
- Vào năm Hợi có ngài Lưu Vương Hành Khiển, ngài Ngũ Ôn chi Thần, ngài Nguyễn Tào Phán quan.
Ý nghĩa cúng giao thừa ngoài trời của các hộ gia đình
Lễ cúng giao thừa ở ngoài trời có ý nghĩa cực kỳ quan trọng, mang đến những giá trị tốt đẹp, cầu chúc cho năm mới gặp nhiều may mắn cũng như xóa bỏ những điều xấu của năm cũ. Dân ta quan niệm, mỗi năm sẽ có một vị thần Hành binh, Hành khiển, Phán quan được cử xuống để cai quản hạ giới.
Đây chính là dịp để các hộ gia đình đón những vị thần mới và xin các thần phù hộ cho một năm may mắn, hạnh phúc và bình an. Nghi lễ này thể hiện sự tôn nghiêm đối với các bậc gia tiên, tiền tổ, các bậc thần linh và cầu chúc cho năm mới mạnh khỏe, phát đạt.
Cách bày mâm cúng giao thừa ngoài trời đẹp mắt
Các mâm cúng giao thừa được bày với nghi thức trang trọng để thể hiện thành tâm, thành ý của gia chủ. Mâm lễ không cần quá lớn mà chỉ cần có đủ các lễ vật chay và lễ vật mặn tùy thuộc vào nhu cầu cá nhân của gia đình.
Mâm đồ lễ cúng giao thừa ngoài trời chay
Để tỏ lòng thành kính, biết ơn với tổ tiên, nhiều gia chủ đã chuẩn bị mâm cỗ lễ nghi thịnh soạn dâng lên trước án. Mâm cỗ cúng giao thừa ngoài trời đồ chay sẽ bao gồm những món cần thiết như sau:
- Hoa
- Tiền vàng mã
- Đèn/nến
- Trầu cau
- Bánh kẹo
- Hương
- 1 chén rượu
- 1 chén nước
- Nước ngọt
- Mũ giấy cánh chuồn
- Sớ cúng
- 1 đĩa xôi
- 1 đĩa muối
- 1 đĩa gạo
Mâm cỗ mặn
Theo phong tục truyền thống tâm linh cho biết, có nhiều hộ gia đình sẽ thực hiện làm mâm cơm mặn với gà luộc, bánh chưng để dâng lên tỏ lòng thành kính đối với thần linh và tổ tiên. Thêm vào đó, mâm cỗ mặn sẽ bao gồm các thực phẩm như:
- 1 gà trống luộc
- 1 chiếc bánh chưng
- 1 khoanh giò lụa
- 1 đĩa hoa quả
- Vàng mã
- Trầu, cau
- Đèn/nến
- 1 đĩa gạo
- 1 đĩa muối
- 1 chén rượu
- 1 chén nước
- 1 mũ cánh chuồn
- 1 lọ hoa tươi
- 3 – 5 nén hương
Hướng dẫn bày biện mâm cúng giao thừa ngoài trời
Mâm lễ cúng đêm giao thừa phải được chuẩn bị cực kỳ chu đáo, chỉn chu để tỏ lòng thành kính, biết ơn của gia chủ đối với thần linh, gia tiên đã phù hộ trong năm vừa qua. Các nghi thức bày biện mâm cúng giao thừa phải đầy đủ bao gồm các thực phẩm như: Ngũ quả, vàng mã, hương, đèn, nến, cau trầu, muối, gạo, trà, rượu, gà trống luộc, bánh chưng, xôi…
Các mâm cỗ sẽ được bày biện, chuẩn bị tươm tất để thể hiện tấm lòng thành kính của tín chủ. Mỗi vùng miền nước ta sẽ có một phong tục bày mâm lễ khác nhau, ở miền Bắc thì số món ăn được bày trên bát và đĩa tương xứng nhau. Ở miền Trung thì sẽ có đặc trưng bánh Tét truyền thống khi cúng cơm mặn.
Cách bày mâm lễ
Để bày mâm lễ đẹp mắt và tươm tất nhất thì các bạn đặt bàn để sắp hoa quả, bánh kẹo, tiền vàng, muối, gạo… Gia chủ sẽ đặt rượu phía trước mâm lễ, nước ngọt và bia tiến hành đặt bên cánh trái của mâm mặn. Đèn, nến sẽ đặt phía bên phải của mâm lễ. Các đồ dùng như lọ hoa, mũ cánh chuồn… sẽ đặt ở góc cuối của bàn lễ.
Sắp xếp đồ lễ
Trong quá trình sắp đồ lễ, bạn nên lưu ý mỏ của chú gà trống sẽ nhận một bông hoa hồng và khi đặt gà sẽ hướng ra phía bên ngoài, tránh để gà úp mặt vào trong mâm lễ. Bánh chưng bạn nên bóc vỏ, đặt cạnh đĩa gà để thay cho món xôi gấc.
Các thức ăn như giò lụa, chả… các bạn sẽ để nguyên cả khoanh, hạn chế tình trạng cắt nhỏ. Hoa quả đặt phía trước đĩa bánh chưng và thịt gà. Đối với gạo và muối các hộ gia đình sẽ cho vào đĩa nhỏ, đặt bên cạnh đĩa vàng mã.
Văn khấn cúng giao thừa ngoài trời cho các gia đình
Để kêu cầu như ý và thành tâm hơn thì các hộ gia đình nên viết một bài văn khấn dâng lên thần linh gia tiên.
Văn khấn cúng giao thừa theo truyền thống dân gian
Nam Mô A Di Đà Phật
Con thắp nén hương quỳ lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương
Con thắp nén hương quỳ lạy Phật trời
Con thắp nén hương quỳ lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ Chư Vị Tôn Thần
Con thắp nén hương quỳ lạy ngài Kim Niên Đương Cai Thái Tuế Chí Đức Tôn Thần
Con thắp nén hương quỳ lạy các vị Thần Thổ Công, Thổ Địa, Long Mạch Tài Thần cùng các Tôn Thần cai quản khu vực này
Con thắp nén hương quỳ lạy các vị Tiền chủ, Hậu chủ ngụ tại trong đất nhà này
Nhân dịp giờ phút thiêng liêng giao thừa vừa mới tới, năm cũ đã qua đi, chào đón mừng năm mới.
Con là……
Ngụ tại:……
Con có lòng thành tâm sửa biện hương hoa, nến, rượu, trà quả, kim ngân, vàng mã và các thứ đồ cúng dâng bày lên trước án. Con xin thành tâm cúi lạy kính mời (Lặp lại tên các vị thần)….về thụ hưởng hương hoa, chút lễ vật, chứng giám cho lòng thành, phù hộ độ trì cho…..được mạnh khoẻ, bình an, sở cầu tất ứng, sở nguyện tòng tâm cho tín chủ con.
Con kính mong vị Tôn Thần cùng các vị Tiền chủ và Hậu chủ phù hộ độ trì cho cả gia đình con năm mới bình an, công việc hanh thông, có nhiều thuận lợi, mọi tật ách tai qua nạn khỏi, mạnh khoẻ, bình an.
Chúng con có chút lễ bạc tâm thành cúi xin các quan chứng giám, khẩn cáo.
Nam Mô A Di Đà Phật.
Cúng giao thừa ngoài trời theo văn khấn Nôm
Nam Mô A Di Đà Phật
Con thắp nén hương quỳ lạy Trời, Ngọc Hoàng Thượng Đế và các ngài Thiên quan Nhà Trời (1 vái).
Con tên là…
Ở tại….
Nhân giờ Giao thừa, bước sang năm mới… gia đình của chúng con xin có chút lễ mọn dâng lên trên hương án để kính mời Trời Thượng quyền, Ngọc Hoàng Thượng Đế, các ngài Thiên quan Trời và Nhà Trời. Kính mong Ngọc Hoàng Thượng Đế cùng các ngài Thiên quan vui lòng thụ hưởng chút lễ vật và phù hộ độ trì cho cả gia đình chúng con.
Kính xin Ngọc Hoàng Thượng Đế và các ngài Thiên quan chỉ giáo thêm cho chúng con đường đi nước bước để các thành viên trong gia đình năm nay khỏe mạnh, làm ăn tấn tới, may mắn, hạnh phúc, gia đình được đảm bảo, thuận lợi. Chúng con xin nguyện một lòng tin tưởng vào Trời Thượng quyền và vị Ngọc Hoàng Thượng Đế, phấn đấu hết sức mình đóng góp vào việc xây dựng xã hội văn minh, làm giàu đẹp quê hương.
Con xin đội ơn.
Nam Mô A Di Đà Phật
Một số lưu ý khi cúng giao thừa ngoài trời cho tín chủ
Cúng giao thừa ở ngoài trời được xem là một nghi thức cực kỳ quan trọng, không chỉ giúp gia chủ kêu cầu phát đạt, thuận lợi trong năm mới mà còn xóa bỏ mọi điềm xấu của năm cũ. Chính vì vậy, vào ngày lễ này khi thực hiện quy trình cúng bạn nên lưu ý một số vấn đề cụ thể như sau:
- Khung thời gian đẹp nhất để khấn sang canh là bắt đầu từ 12 giờ đêm ngày 30 tháng chạp âm lịch sang ngày ngày mùng 1 Tết.
- Các gia chủ sẽ tiến hành cúng ngoài trời trước, sau đó tiến hành cúng trong bàn thờ gia tiên để chào đón thần linh về cai quản trong năm mới.
- Mâm lễ cúng sẽ được bày đồ chay hoặc đồ mặn tùy thuộc vào nhu cầu sử dụng cá nhân của gia đình.
- Lễ cúng nên được tổ chức nghiêm trang, người cúng trang phục chỉnh tề, gọn gàng, tươm tất, đọc to rõ ràng bài cúng.
Kết luận
Cúng giao thừa ngoài trời được biết đến là một nghi lễ cực kỳ quan trọng mà mọi người cần phải nắm bắt cũng như tìm hiểu kỹ càng. Đây là nghi thức cầu may mắn, lộc tài cho năm mới, xóa bỏ mọi điều xấu xui xẻo của năm cũ. Trong dịp này, các hộ gia đình nên chuẩn bị một mâm lễ dâng lên để tỏ lòng thành kính với tổ tiên, thần linh và kêu cầu cho năm mới phát đạt.
