Theo truyền thống của ông cha ta đã truyền lại, cứ vào mỗi dịp cuối năm là các gia đình Việt sẽ bắt đầu sum họp và làm lễ cúng bữa cơm tất niên được xem là bữa cơm cuối cùng trong cả một năm để chuẩn bị bước sang một năm mới. Bữa cơm này được chuẩn bị đơn giản, không cần cầu kỳ, chỉ cần gia chủ cúng bài cúng tất niên thành tâm là được.
Thời gian thích hợp để cúng tất niên
Cúng tất niên và đọc bài cúng tất niên các bạn có thể cúng vào ngày 30 tháng Chạp nếu đó là năm đủ và ngày 29 tháng Chạp nếu đó là năm thiếu. Lễ cúng thường được diễn ra vào buổi sáng hoặc buổi chiều tối nhưng những năm gần đây các gia đình có xu hướng làm lễ tất niên sớm hơn, có nghĩa là không bắt buộc là phải vào ngày 30 hay 29 Tết mà có thể làm là sớm hơn để có nhiều thời gian vui chơi hơn.
Lễ cúng tất niên sẽ được tổ chức chiều tối ngày 30 Tết, tuy nhiên nếu năm nay không có 30 Tết, các gia đình sẽ cúng tất niên ngày 29 Tết. Theo nhiều các chuyên gia khẳng định, khung ngày giờ tốt nhất để làm lễ đọc bài cúng tất niên gia đình hoặc tại cơ quan các bạn có thể chọn:
- Ngày 26 tháng Chạp Âm lịch (tức ngày 28/1/2022 Dương lịch): Ngày Nhâm Dần, tháng Tân Hợi năm Tân Sửu. Giờ hoàng đạo là: Ngọ (23 – 1h), Sửu (1 – 4h), Mão (5 – 7h), Ngọ (11h – 12h), Thân (15 – 16h), Dậu (17 – 18h).
- Ngày 27 tháng Chạp Âm lịch (tức ngày 29/1/2022 Dương lịch): Ngày Quý Tỵ, tháng Tân Hợi, năm Tân Sửu. Giờ đẹp gồm Thìn (3 – 6h), Mão (4 – 7h), Tỵ (9 – 12h), Thân (14 – 17h).
- Ngày 28 tháng Chạp Âm lịch (tức ngày 30/1/2022 Dương lịch): Ngày Giáp Tuất, tháng Tân Sửu, năm Tân Sửu. Giờ đẹp gồm Mão (24 – 1h), Sửu (1 – 5h) Thìn (7 -8h) Tỵ (9 – 12h), Mùi (12h – 15h), Tuất (18h – 21h).
Về cơ bản, cúng ngày tất niên vào thời gian nào cũng chỉ có ý nghĩa đón ông Táo, ông Công tổ tiên về nhà ăn Tết cùng với con cháu, thể hiện sự sum vầy, đoàn kết, ấm no của gia đình. Nhưng tốt nhất nên đọc bài cúng tất niên vào ngày cuối cùng trong năm để đúng chuẩn với phong tục tập quán từ ngày xưa cha ông truyền lại.
Bài cúng tất niên đơn giản tại nhà dễ đọc
Các bạn có thể đọc các bài cúng tất niên cúng trong nhà và ngoài trời đơn giản tại nhà. Đây là các bài cúng để chứng giám cho các vị thần linh để các vị phù hộ cho gia đình mình một năm mới an khang thịnh vượng.
Bài cúng tất niên trong nhà thành tâm nhất
Nam Mô A Di Đà Phật (nhẩm 3 lần)
Con lạy chín phương trời, con lạy mười phương chư Phật, chư Phật mười phương hướng.
Con lạy Hoàng thiên, Hậu Thổ, chư vị các Tôn thần.
Con lạy ngài Kim Đương cai Thái Tuế đức tôn thần.
Con quỳ kính lạy tên ngài Bản cảnh Thành chư vị Đại Vương.
Con lạy ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa.
Con kính lạy ngài Ngũ phương, Ngũ Thổ, thần Long mạch, Tài thần, thần Bản gia Táo quân, cùng tất cả vị thần linh cai quản xứ này.
Con quỳ xin kính lạy Cao Tằng Tổ Khảo, Cao Tằng Tổ Tỷ, Tiên nội ngoại họ …
Hôm nay là ngày 30 cuối cùng của năm …
Tín chủ con tên là: ……
Ngụ tại thôn xóm……
Trước án con kính cẩn thưa trình: Đông tàn sắp hết, kiệt tháng cùng, xuân tiết cận kề, minh niên sắp tới. Chúng con cùng với toàn thể gia quyến sắm sửa phẩm vật hương hoa, cơm nước thịnh soạn, sửa lễ tất niên, dâng lên Thiên Địa tôn thần, phụng hiến Tổ tiên, truy niệm chư linh.
Theo như thường lệ cúi xin các chư vị tôn thần, vị gia tiên, bản xứ tiền hậu chư vị thần linh giáng lâm án toạ, phủ thùy chứng giám, thụ hưởng lễ vật, phù hộ độ trì toàn gia lớn bé trẻ già gặp nhiều bình an thịnh vượng, bách sự như ý, vạn sự tốt lành, luôn luôn mạnh khoẻ, gia đình hạnh phúc.
Thành tâm thỉnh, cúi xin chư vị các thần và gia tiên bên nội ngoại chứng giám phù hộ độ trì cho chúng con.
Nam Mô A Di Đà Phật (cúi lạy thành tâm 3 lần)
Văn khấn bài cúng tất niên ngoài trời chuẩn nhất
Nam mô A Di Đà Phật ( Chắp tay thành tâm cúi lạy 3 lần)
Kính lạy Ngài Hoàng Thiên hậu Thổ chư vị tôn Thần trong đất này.
Con quỳ kính lạy Ngài Kim niên đương cai Thái tuế chí đức tôn Thần.
Con kính lạy Ngài bản cảnh Thành Hoàng chư vị đại Vương .
Lạy Ngài bản xứ Thần linh Thổ địa các ngài Ngài định Phúc Táo quân. và Các Ngài Địa Chúa Long mạch Tôn Thần và tất cả các Thần linh cai quản trong khu vực này.
Hôm nay là ngày ngày cuối cùng năm …………
Tín chủ gia đình chúng con bao gồm: ……………
Ngụ tại địa chỉ: ……….
Hôm nay đứng trước Án tọa kính cẩn thưa trình: Đông tàn sắp hết năm kiệt tháng cùng xuân tiết gần kề minh niên sắp tới.
Nay là ngày cuối cùng của năm cũ chúng con cùng toàn thể gia quyến sắm sanh phẩm vật hương hoa, lễ vật cơm canh cụ soạn, sắm sửa lễ Tất niên nguyện dâng lên cúng các vị Thiên Địa, Tôn Thần phụng hiến gia tiên truy niệm chư Linh về tại đây.
Theo như thường lệ nay Tuế trừ cáo tế, chúng con cúi xin chư vị Tôn Thần, Liệt vị Gia tiên, các bản xứ tiền hậu gia chủ hương linh, giáng lâm án tọa, phù thùy chứng giám cho lòng thành của chúng con, thụ hưởng lễ vật, phù hộ cho toàn thể gia quyến, lớn bé trẻ già luôn được bình an thịnh vượng.
Độ cho chúng con mọi chuyện trên trần đều thuận lợi, công việc hanh thông. Người người nhận được chữ bình an, tháng ngày luôn được hưởng phần lợi lộc. Âm phù – Dương trợ cho mọi sở nguyện tòng tâm. Bốn mùa không hạn nào xâm, tám tiết có điềm lành tiếp ứng.
Dãi tấm lòng thành, cẩn cầu được chứng giám …
Nam mô A Di Đà Phật! (Thành tâm cúi lạy 3 lần)
Cúng tất niên ngoài trời hay trong nhà để gặp may mắn
Theo các chuyên gia về chơi hệ tâm linh, thông thường lễ cúng và đọc bài cúng tất niên được diễn ra ở ngay trên bàn thờ gia tiên của gia đình cúng bái các thần linh trong mỗi gia đình. Trước ngày cúng tất niên, các gia đình thường phải dọn dẹp và bày biện lại bàn thờ cho sạch sẽ, tươm tất trước khi thực hiện các nghi thức cúng tất niên.
Chuẩn bị đến ngày cúng tất niên tức là ngày cuối cùng của một năm sắp sửa bước sang năm mới mọi thành viên ở trong gia đình sẽ cùng nhau quây quần, nấu bữa cơm ngày cuối cùng của năm để dâng lên các vị Thần linh và gia tiên. Và nếu gia đình nào khá giả có điều kiện thì có thể thêm một lễ cúng tất niên ở ngoài sân, ngoài trời cùng với bài cúng tất niên để kính dâng các vị thiên chúa, tuy nhiên điều này không bắt buộc.
Chuẩn bị bữa cơm tất niên như nào cho tươm tất nhất?
Nghi thức cúng và đọc bài cúng tất niên ở mỗi vùng miền lại khác nhau từ cách bày trí đến những thứ cần chuẩn bị. Chính vì vậy mà mỗi người cần phải nắm bắt rõ phong tục của vùng miền để chuẩn bị bữa cơm tất niên cho tươm tất nhất, tất cả đều dựa trên lòng thành nhưng mâm cơm là nghi thức không thể thiếu, tham khảo phong tục chuẩn bị tất niên của 3 miền cụ thể dưới đây:
Mâm tất niên Miền Bắc
Người miền Bắc rất coi trọng văn hóa tâm linh nên mâm cơm tất niên cũng cần phải được chuẩn bị đầy đủ và kỹ càng nhất. Một mâm cơm bình thường nhất cũng cần phải có đủ 4 bát và 4 đũa hoặc 6 bát 6 đũa cũng có thể là nhiều hơn tùy thuộc vào gia đình cúng mâm to hay nhỏ, nhiều gia đình còn cẩn thận chuẩn bị những mâm cỗ lớn xếp từ tầng cao đến thấp để dâng lên gia tiên và đọc bài cúng tất niên.
Trên mâm cúng thì ưu tiên những món ăn mang giá trị văn hóa cổ truyền trong đó không thể thiếu con gà luộc ngậm hoa, bát canh măng hầm xương, đĩa giò heo và món xào tùy thuộc vào sở thích của gia đình, tuy nhiên không được sắp mâm cúng bằng những món ăn quá hiện đại gây mất thiện cảm, phải có ít nhất là 5 món ăn bao gồm cả món mặn và món nước khi cúng nên đọc bài cúng tất niên.
Mâm tất niên Miền Trung và miền Nam có gì đặc biệt?
Những nghi lễ cúng tất niên tại khu vực miền Trung và miền Nam có nhiều điểm tương đồng với nhau. Trong tất cả ngày lễ thì ngày tất niên tất cả mọi người trong gia đình phải có mặt đầy đủ và cùng nhau chuẩn bị dọn dẹp, bày biện lại bàn thờ và dâng lên mâm cơm cúng tươm tất nhất, khác với miền Bắc thì hai miền Trung và Nam không yêu cầu về số lượng bát đũa trưng lên bàn thờ.
Một số món ăn đặc sản không thể thiếu trong mâm cơm cúng tất niên như: Giò lụa, thịt gà, thịt lợn, măng khô, xôi thịt hay bánh tét, canh măng. Không như miền Bắc người miền trong luôn ưu tiên những món ăn nguội và hầu như trên mâm cúng rất ít những món xào nóng, khi cúng sẽ đọc bài cúng tất niên.
Những lưu ý khi cúng tất niên dịp cuối năm
Cũng không khác gì các lễ cúng khác ở trong năm, cúng và đọc bài cúng tất niên không cần phải quá cầu kỳ chỉ cần thành tâm bằng nghi thức trang trọng nhất là được nhưng gia chủ cần lưu ý một số điều phải biết sau:
- Dù là làm lễ tất niên cuối năm nên cũng không cần phải quá cầu kỳ, trang trọng nhưng cũng không vì như thế mà chuẩn bị sơ sài. Tùy vào điều kiện của mỗi gia đình mà gia chủ chuẩn bị mâm cúng ít hay nhiều nhưng bắt buộc phải có món ăn truyền thống ngày Tết của Việt Nam và được chuẩn bị, bày biện chu đáo, sạch sẽ, chuẩn bị cả bài cúng tất niên.
- Để lễ cúng tất niên được thành kính trang nghiêm với các vị bề trên trước khi làm lễ cúng, các gia đình cần phải dọn dẹp bàn thờ, nhà cửa thật sạch sẽ. Điều này một phần giúp cho không gian nhà của mát mẻ hơn đón những vị khách vào nhà chơi thoải mái hơn.
- Tất niên là một bữa cơm sum vầy của cả gia đình vì vậy cần có đầy đủ các tất cả các thành viên trong nhà để thể hiện sự ấm cúng, đầy đủ. Dù bạn có đi làm xa ở đâu thì những ngày này nên dành chút thời gian để về nhà.
- Tất niên chính là thời khắc các gia đình sum vầy, đoàn tụ với nhau sau một năm làm việc vất vả, nhất là các gia đình có con cái đi làm ăn ở xa nhà. Vì vậy, những ngày này không nên cãi nhau, chửi mắng thay vào đó nên nói những chuyện vui và những điều may mắn. Tránh nói những lời xui rủi vì có thể vận xui sẽ ập vào mình.
Kết luận
Hy vọng với những thông tin ở trên các bạn sẽ hiểu được ý nghĩa của ngày tất niên và cách chuẩn bị mâm cúng chuẩn nhất. Nhớ là khi cúng hãy đọc bài cúng tất niên để các vị thần linh bên trên chững giám và phù hộ cho gia đình một năm may mắn, sức khỏe dồi dào.
